-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
example_data2
executable file
·4964 lines (3960 loc) · 274 KB
/
example_data2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
LANDNÁMABÓK (Sturlubók)
--------------------------------------------------------------------------
FORMÁLI
Í aldarfarsbók þeirri, er Beda prestur heilagur gerði, er getið eylands
þess er Thile heitir og á bókum er sagt, að liggi sex dægra sigling í
norður frá Bretlandi; þar sagði hann eigi koma dag á vetur og eigi nótt
á sumar, þá er dagur er sem lengstur. Til þess ætla vitrir menn það
haft, að Ísland sé Thile kallað, að það er víða á landinu, er sól skín
um nætur, þá er dagur er sem lengstur, en það er víða um daga, er sól
sér eigi, þá er nótt er sem lengst. En Beda prestur andaðist sjö hundruð
þrjátigi og fimm árum eftir holdgan dróttins vors, að því er ritað er,
og meir en hundraði ára fyrr en Ísland byggðist af Norðmönnum.
En áður Ísland byggðist af Noregi, voru þar þeir menn, er Norðmenn kalla
papa; þeir voru menn kristnir, og hyggja menn, að þeir hafi verið vestan
um haf, því að fundust eftir þeim bækur írskar, bjöllur og baglar og enn
fleiri hlutir, þeir er það mátti skilja, að þeir voru Vestmenn. Enn er
og þess getið á bókum enskum, að í þann tíma var farið milli landanna.
FYRSTI HLUTI
1. kafli
Þá er Ísland fannst og byggðist af Noregi, var Adríánus páfi í Róma og
Jóhannes eftir hann, sá er hinn fimmti var með því nafni í postuligu
sæti, en Hlöðver Hlöðversson keisari fyrir norðan fjall, en Leó og
Alexander son hans yfir Miklagarði; þá var Haraldur hárfagri konungur
yfir Noregi, en Eiríkur Eymundarson í Svíþjóð og Björn son hans, en
Gormur hinn gamli að Danmörk, en Elfráður hinn ríki í Englandi og
Játvarður son hans, en Kjarvalur að Dyflinni, Sigurður jarl hinn ríki í
Orkneyjum.
Svo segja vitrir menn, að úr Noregi frá Staði sé sjö dægra sigling í
vestur til Horns á Íslandi austanverðu, en frá Snæfellsnesi, þar er
skemmst er, er fjögurra dægra haf í vestur til Grænlands. En svo er
sagt, ef siglt er úr Björgyn rétt í vestur til Hvarfsins á Grænlandi, að
þá mun siglt vera tylft fyrir sunnan Ísland. Frá Reykjanesi á
sunnanverðu Íslandi er fimm dægra haf til Jölduhlaups á Írlandi (í
suður; en frá Langanesi á norðanverðu Íslandi er) fjögurra dægra haf
norður til Svalbarða í hafsbotn.
Svo er sagt, að menn skyldu fara úr Noregi til Færeyja; nefna sumir til
Naddodd víking; en þá rak vestur í haf og fundu þar land mikið. Þeir
gengu upp í Austfjörðum á fjall eitt hátt og sáust um víða, ef þeir sæju
reyki eða nokkur líkindi til þess, að landið væri byggt, og sáu þeir það
ekki.
Þeir fóru aftur um haustið til Færeyja; og er þeir sigldu af landinu,
féll snær mikill á fjöll, og fyrir það kölluðu þeir landið Snæland. Þeir
lofuðu mjög landið.
Þar heitir nú Reyðarfjall í Austfjörðum, er þeir höfðu að komið. Svo
sagði Sæmundur prestur hinn fróði.
Maður hét Garðar Svavarsson, sænskur að ætt; hann fór að leita Snælands
að tilvísan móður sinnar framsýnnar. Hann kom að landi fyrir austan Horn
hið eystra; þar var þá höfn. Garðar sigldi umhverfis landið og vissi, að
það var eyland. Hann var um veturinn norður í Húsavík á Skjálfanda og
gerði þar hús.
Um vorið, er hann var búinn til hafs, sleit frá honum mann á báti, er
hét Náttfari, og þræl og ambátt. Hann byggði þar síðan, er heitir
Náttfaravík.
Garðar fór þá til Noregs og lofaði mjög landið. Hann var faðir Una,
föður Hróars Tungugoða. Eftir það var landið kallað Garðarshólmur, og
var þá skógur milli fjalls og fjöru.
2. kafli
Flóki Vilgerðarson hét maður; hann var víkingur mikill; hann fór að
leita Garðarshólms og sigldi þar úr er heitir Flókavarði; þar mætist
Hörðaland og Rogaland. Hann fór fyrst til Hjaltlands og lá þar í
Flókavogi; þar týndist Geirhildur dóttir hans í Geirhildarvatni.
Með Flóka var á skipi bóndi sá, er Þórólfur hét, annar Herjólfur. Faxi
hét suðureyskur maður, er þar var á skipi.
Flóki hafði hrafna þrjá með sér í haf, og er hann lét lausan hinn
fyrsta, fló sá aftur um stafn; annar fló í loft upp og aftur til skips;
hinn þriðji fló fram um stafn í þá átt, sem þeir fundu landið. Þeir komu
austan að Horni og sigldu fyrir sunnan landið.
En er þeir sigldu vestur um Reykjanes og upp lauk firðinum, svo að þeir
sáu Snæfellsnes, þá ræddi Faxi um: "Þetta mun vera mikið land, er vér
höfum fundið; hér eru vatnföll stór".
Síðan er það kallaður Faxaóss.
Þeir Flóki sigldu vestur yfir Breiðafjörð og tóku þar land, sem heitir
Vatnsfjörður við Barðaströnd. Þá var fjörðurinn fullur af veiðiskap, og
gáðu þeir eigi fyrir veiðum að fá heyjanna, og dó allt kvikfé þeirra um
veturinn. Vor var heldur kalt. Þá gekk Flóki upp á fjall eitt hátt og sá
norður yfir fjöllin fjörð fullan af hafísum; því kölluðu þeir landið
Ísland, sem það hefir síðan heitið.
Þeir Flóki ætluðu brutt um sumarið og urðu búnir litlu fyrir vetur. Þeim
beit eigi fyrir Reykjanes, og sleit frá þeim bátinn og þar á Herjólf;
hann tók þar sem nú heitir Herjólfshöfn. Flóki var um veturinn í
Borgarfirði, og fundu þeir Herjólf. Þeir sigldu um sumarið eftir til
Noregs.
Og er menn spurðu af landinu, þá lét Flóki illa yfir, en Herjólfur sagði
kost og löst af landinu, en Þórólfur kvað drjúpa smjör af hverju strái á
landinu, því er þeir höfðu fundið; því var hann kallaður Þórólfur smjör.
3. kafli
Björnólfur hét maður, en annar Hróaldur; þeir voru synir Hrómundar
Gripssonar; þeir fóru af Þelamörk fyrir víga sakir og staðfestust í
Dalsfirði á Fjölum. Sonur Björnólfs var Örn, faðir þeirra Ingólfs og
Helgu, en Hróalds son var Hróðmar, faðir Leifs.
Þeir Ingólfur og Leifur fóstbræður fóru í hernað með sonum Atla jarls
hins mjóva af Gaulum, þeim Hásteini og Hersteini og Hólmsteini. Með þeim
fóru öll skipti vel, og er þeir komu heim, mæltu þeir til samfara með
sér annað sumar.
En um veturinn gerðu þeir fóstbræður veislu sonum jarlsins. Að þeirri
veislu strengdi Hólmsteinn heit, að hann skyldi eiga Helgu Arnardóttur
eða öngva konu ella. Um þessa heitstrenging fannst mönnum fátt, en
Leifur roðnaði á að sjá, og varð fátt um með þeim Hólmsteini, er þeir
skildu þar að boðinu.
4. kafli
Um vorið eftir bjuggust þeir fóstbræður að fara í hernað og ætluðu til
móts við sonu Atla jarls. Þeir fundust við Hísargafl, og lögðu þeir
Hólmsteinn bræður þegar til orustu við þá Leif. En er þeir höfðu barist
um hríð, kom að þeim Ölmóður hinn gamli, son Hörða-Kára, frændi Leifs,
og veitti þeim Ingólfi. Í þeirri orustu féll Hólmsteinn, en Hersteinn
flýði.
Þá fóru þeir Leifur í hernað. En um veturinn eftir fór Hersteinn að þeim
Leifi og vildi drepa þá, en þeir fengu njósn af för hans og gerðu mót
honum. Varð þá enn orusta mikil, og féll þar Hersteinn. Eftir það dreif
að þeim fóstbræðrum vinir þeirra úr Firðafylki. Voru þá menn sendir á
fund Atla jarls og Hásteins að bjóða sættir, og sættust þeir að því, að
þeir Leifur guldu eignir sínar þeim feðgum.
En þeir fóstbræður bjuggu skip mikið, er þeir áttu, og fóru að leita
lands þess, er Hrafna-Flóki hafði fundið og þá var Ísland kallað. Þeir
fundu landið og voru í Austfjörðum í Álftafirði hinum syðra. Þeim
virðist landið betra suður en norður. Þeir voru einn vetur á landinu og
fóru þá aftur til Noregs.
5. kafli
Eftir það varði Ingólfur fé þeirra til Íslandsferðar, en Leifur fór í
hernað í vesturvíking.
Hann herjaði á Írland og fann þar jarðhús mikið. Þar gekk hann í, og var
myrkt, þar til er lýsti af sverði því, er maður hélt á. Leifur drap þann
mann og tók sverðið og mikið fé af honum; síðan var hann kallaður
Hjörleifur.
Hjörleifur herjaði víða um Írland og fékk þar mikið fé; þar tók hann
þræla tíu, er svo hétu: Dufþakur og Geirröður, Skjaldbjörn, Halldór og
Drafdittur; eigi eru nefndir fleiri. En eftir það fór Hjörleifur til
Noregs og fann þar Ingólf fóstbróður sinn. Hann hafði áður fengið Helgu
Arnardóttur, systur Ingólfs.
Þenna vetur fékk Ingólfur að blóti miklu og leitaði sér heilla um forlög
sín, en Hjörleifur vildi aldri blóta. Fréttin vísaði Ingólfi til
Íslands.
Eftir það bjó sitt skip hvor þeirra mága til Íslandsferðar; hafði
Hjörleifur herfang sitt á skipi, en Ingólfur félagsfé þeirra, og lögðu
til hafs, er þeir voru búnir.
6. kafli
Sumar það, er þeir Ingólfur fóru til að byggja Ísland, hafði Haraldur
hárfagri verið tólf ár konungur að Noregi; þá var liðið frá upphafi
þessa heims sex þúsundir vetra og sjö tigir og þrír vetur, en frá
holdgan dróttins átta hundruð (ára) og sjö tigir og fjögur ár.
Þeir höfðu samflot, þar til er þeir sá Ísland; þá skildi með þeim.
Þá er Ingólfur sá Ísland, skaut hann fyrir borð öndugissúlum sínum til
heilla; hann mælti svo fyrir, að hann skyldi þar byggja, er súlurnar
kæmi á land.
Ingólfur tók þar land er nú heitir Ingólfshöfði, en Hjörleif rak vestur
fyrir land, og fékk hann vatnfátt. Þá tóku þrælarnir írsku það ráð að
knoða saman mjöl og smjör og kölluðu það óþorstlátt; þeir nefndu það
minnþak. En er það var tilbúið, kom regn mikið, og tóku þeir þá vatn á
tjöldum. En er minnþakið tók að mygla, köstuðu þeir því fyrir borð, og
rak það á land, þar sem nú heitir Minnþakseyr.
Hjörleifur tók land við Hjörleifshöfða, og var þar þá fjörður, og horfði
botninn inn að höfðanum. Hjörleifur lét þar gera skála tvo, og er önnur
tóftin átján faðma, en önnur nítján. Hjörleifur sat þar um veturinn.
En um vorið vildi hann sá; hann átti einn uxa, og lét hann þrælana draga
arðurinn.
En er þeir Hjörleifur voru að skála, þá gerði Dufþakur það ráð, að þeir
skyldu drepa uxann og segja, að skógarbjörn hefði drepið, en síðan
skyldu þeir ráða á þá Hjörleif, ef þeir leituðu bjarnarins.
Eftir það sögðu þeir Hjörleifi þetta. Og er þeir fóru að leita
bjarnarins og dreifðust í skóginn, þá settu þrælarnir að sérhverjum
þeirra og myrtu þá alla jafnmarga sér. Þeir hljópu á brutt með konur
þeirra og lausafé og bátinn. Þrælarnir fóru í eyjar þær, er þeir sáu í
haf til útsuðurs, og bjuggust þar fyrir um hríð.
Vífill og Karli hétu þrælar Ingólfs. Þá sendi hann vestur með sjó að
leita öndvegissúlna sinna. En er þeir komu til Hjörleifshöfða, fundu
þeir Hjörleif dauðan. Þá fóru þeir aftur og sögðu Ingólfi þau tíðendi;
hann lét illa yfir drápi þeirra Hjörleifs.
7. kafli
Eftir það fór Ingólfur vestur til Hjörleifshöfða, og er hann sá Hjörleif
dauðan, mælti hann: "Lítið lagðist hér fyrir góðan dreng, er þrælar
skyldu að bana verða, og sé eg svo hverjum verða, ef eigi vill blóta."
Ingólfur lét búa gröf þeirra Hjörleifs og sjá fyrir skipi þeirra og
fjárhlut.
Ingólfur gekk þá upp á höfðann og sá eyjar liggja í útsuður til hafs;
kom honum það í hug, að þeir mundu þangað hlaupið hafa, því að báturinn
var horfinn; fóru þeir að leita þrælanna og fundu þá þar sem Eið heitir
í eyjunum. Voru þeir þá að mat, er þeir Ingólfur komu að þeim. Þeir urðu
felmtsfullir, og hljóp sinn veg hver. Ingólfur drap þá alla. Þar heitir
Dufþaksskor, er hann lést. Fleiri hljópu þeir fyrir berg, þar sem við þá
er kennt síðan. Vestmannaeyjar heita þar síðan, er þrælarnir voru
drepnir, því að þeir voru Vestmenn.
Þeir Ingólfur höfðu með sér konur þeirra, er myrtir höfðu verið; fóru
þeir þá aftur til Hjörleifshöfða; var Ingólfur þar vetur annan. En um
sumarið eftir fór hann vestur með sjó. Hann var hinn þriðja vetur undir
Ingólfsfelli fyrir vestan Ölfusá.
Þau missari fundu þeir Vífill og Karli öndvegissúlur hans við Arnarhvol
fyrir neðan heiði.
8. kafli
Ingólfur fór um vorið ofan um heiði; hann tók sér bústað þar sem
öndvegissúlur hans höfðu á land komið; hann bjó í Reykjarvík; þar eru
enn öndugissúlur þær í eldhúsi. En Ingólfur nam land milli Ölfusár og
Hvalfjarðar fyrir utan Brynjudalsá, milli og Öxarár, og öll nes út.
Þá mælti Karli: "Til ills fóru vér um góð héruð, er vér skulum byggja
útnes þetta."
Hann hvarf á brutt og ambátt með honum.
Vífli gaf Ingólfur frelsi, og byggði hann að Vífilstóftum; við hann er
kennt Vífilsfell; þar bjó (hann) lengi, varð skilríkur maður.
Ingólfur lét gera skála á Skálafelli; þaðan sá hann reyki við Ölfusvatn
og fann þar Karla.
9. kafli
Ingólfur var frægastur allra landnámsmanna, því að hann kom hér að
óbyggðu landi og byggði fyrstur landið; gerðu það aðrir landnámsmenn
eftir hans dæmum.
Ingólfur átti Hallveigu Fróðadóttur, systur Lofts hins gamla; þeirra son
var Þorsteinn, er þing lét setja á Kjalarnesi, áður alþingi var sett.
Son Þorsteins var Þorkell máni lögsögumaður, er einn heiðinna manna
hefir best verið siðaður, að því er menn viti dæmi til. Hann lét sig
bera í sólargeisla í banasótt sinni og fal sig á hendi þeim guði, er
sólina hafði skapað; hafði hann og lifað svo hreinliga sem þeir kristnir
menn, er best eru siðaðir. Son hans var Þormóður, er þá var
allsherjargoði, er kristni kom á Ísland. Hans son var Hamall, faðir Más
og Þormóðar og Torfa.
10. kafli
Björn buna hét hersir ágætur í Noregi, son Veðrar-Gríms hersis úr Sogni;
móðir Gríms var Hervör, dóttir Þorgerðar Eylaugsdóttur hersis úr Sogni.
Frá Birni er nær allt stórmenni komið á Íslandi; hann átti Vélaugu. Þau
áttu þrjá sonu; einn var Ketill flatnefur, annar Hrappur, þriðji Helgi;
þeir voru ágætir menn, og er frá þeirra afkvæmi margt sagt í þessi bók.
Þórður skeggi hét maður; hann var sonur Hrapps Bjarnarsonar bunu. Þórður
átti Vilborgu Ósvaldsdóttur; Helga hét dóttir þeirra; hana átti
Ketilbjörn hinn gamli.
Þórður fór til Íslands og nam land með ráði Ingólfs í hans landnámi á
milli Úlfarsár og Leiruvogs; hann bjó á Skeggjastöðum. Frá Þórði er
margt stórmenni komið á Íslandi.
11. kafli
Hallur goðlauss hét maður; hann var son Helga goðlauss. Þeir feðgar
vildu ekki blóta og trúðu á mátt sinn.
Hallur fór til Íslands og nam land með ráði Ingólfs frá Leiruvogi til
Mógilsár. Son Halls var Helgi, er átti Þuríði Ketilbjarnardóttur; þeirra
son var Þórður í Álfsnesi, er átti Guðnýju Hrafnkelsdóttur. Hallur bjó í
Múla.
Haraldur hinn hárfagri herjaði vestur um haf, sem ritað er í sögu hans.
Hann lagði undir sig allar Suðureyjar svo langt vestur, að engi hefir
síðan lengra eignast.
En er hann fór vestan, slógust í eyjarnar víkingar og Skotar og Írar og
herjuðu og rændu víða.
Og er það spurði Haraldur konungur, sendi hann vestur Ketil flatnef, son
Bjarnar bunu, að vinna aftur eyjarnar. Ketill átti Yngvildi, dóttur
Ketils veðurs hersis af Hringaríki; þeirra synir voru þeir Björn hinn
austræni og Helgi bjóla. Auður hin djúpauðga og Þórunn hyrna voru dætur
þeirra.
Ketill fór vestur, en setti eftir Björn son sinn; hann lagði undir sig
allar Suðureyjar og gerðist höfðingi yfir, en galt öngva skatta konungi,
sem ætlað var. Tók þá konungur undir sig eignir hans og rak á brutt
Björn son hans.
Helgi bjóla, son Ketils flatnefs, fór til Íslands úr Suðureyjum. Hann
var með Ingólfi hinn fyrsta vetur og nam með hans ráði Kjalarnes allt
milli Mógilsár og Mýdalsár; hann bjó að Hofi. Hans son var Víga-Hrappur
og Kollsveinn, faðir Eyvindar hjalta, föður Kollsveins, föður Þorgerðar,
móður Þóru, móður Ögmundar, föður Jóns byskups hins helga.
12. kafli
Örlygur hét son Hrapps Bjarnarsonar bunu; hann var að fóstri með hinum
(helga) Patreki byskupi í Suðureyjum. (Hann) fýstist að fara til Íslands
og bað, að byskup sæi um með honum. Byskup lét hann hafa með sér
kirkjuvið og járnklukku og plenárium og mold vígða, er hann skyldi
leggja undir hornstafina. Byskup bað hann þar land nema, er hann sæi
fjöll tvö af hafi, og byggja undir hinu syðra fjallinu, og skyldi dalur
í hvorutveggja fjallinu; hann skyldi þar taka sér bústað og láta þar
kirkju gera og eigna hinum helga Kolumba.
Með Örlygi var á skipi maður sá, er Kollur hét, fóstbróðir hans, annar
Þórólfur spör, þriðji Þorbjörn tálkni og bróðir hans, Þorbjörn skúma;
þeir voru synir Böðvars blöðruskalla.
Þeir Örlygur létu í haf og fengu útivist harða og vissu eigi, hvar þeir
fóru; þá hét Örlygur á Patrek byskup til landtöku sér, að hann skyldi af
hans nafni gefa örnefni, þar sem hann tæki land. Þeir voru þaðan frá
litla hríð úti, áður þeir sáu land, og voru komnir vestur um landið.
Þeir tóku þar, sem heitir Örlygshöfn, en fjörðinn inn frá kölluðu þeir
Patreksfjörð. Þar voru þeir um vetur, en um vorið bjó Örlygur skip sitt;
en hásetar hans námu þar sumir land, sem enn mun sagt verða.
Örlygur sigldi vestan fyrir Barð; en er hann kom suður um Snæfellsjökul
á fjörðinn, sá hann fjöll tvö og dali í hvorutveggja. Þar kenndi hann
land það, er honum var til vísað.
Hann hélt þá að hinu syðra fjallinu, og var það Kjalarnes, og hafði
Helgi bræðrungur hans numið þar áður.
Örlygur var með Helga hinn fyrsta vetur, en um vorið nam hann land að
ráði Helga frá Mógilsá til Ósvíf(ur)slækjar og bjó að Esjubergi. Hann
lét þar gera kirkju, sem mælt var.
Örlygur átti margt barna; hans son var Valþjófur, faðir Valbrands, föður
Torfa, annar Geirmundur, faðir Halldóru, móður Þorleifs, er
Esjubergingar eru frá komnir. Þeir Örlygur frændur trúðu á Kolumba.
Dóttir Örlygs hins gamla var Vélaug, er átti Gunnlaugur ormstunga, sonur
Hrómundar í Þverárhlíð; þeirra dóttir var Þuríður dylla, móðir Illuga
hins svarta á Gilsbakka.
13. kafli
Svartkell hét maður katneskur; hann nam land fyrir innan Mýdalsá milli
(og) Eilífsdalsár og bjó að Kiðjafelli fyrst en síðan á Eyri.
Hans son var Þorkell faðir Glúms, er svo baðst fyrir að krossi: "Gott ey
gömlum mönnum, gott ey ærum mönnum." Hann var faðir Þórarins, föður
Glúms.
Valþjófur, son Örlygs hins gamla frá Esjubergi, nam Kjós alla og bjó að
Meðalfelli; frá honum eru Valþjóflingar komnir. Signý var dóttir hans,
móðir Gnúps, föður Birnings, föður Gnúps, föður Eiríks
Grænlendingabiskups.
14. kafli
Hvamm-Þórir nam land á milli Laxár og Fossár og bjó í Hvammi.
Þórir deildi við Ref hinn gamla um kú þá, er Brynja hét; við hana er
dalurinn kenndur. Hún gekk þar úti með fjóra tigu nauta, og voru öll frá
henni komin. Þeir Refur og Þórir börðust hjá Þórishólum; þar féll Þórir
og átta menn hans.
Þorsteinn, son Sölmundar Þórólfssonar smjörs, nam land milli Botnsár og
Fossár, Brynjudal allan. Hann átti Þorbjörgu kötlu, dóttur Helga skarfs;
þeirra son var Refur hinn gamli, er Bryndælir eru frá komnir.
Nú eru taldir þeir menn, er búið hafa í landnámi Ingólfs, vestur frá
honum.
Maður hét Ávangur, írskur að kyni; hann byggði fyrst í Botni.
Þar var þá svo stór skógur, að hann gerði þar af hafskip.
Hans son var Þorleifur, faðir Þuríðar, er átti Þormóður Þjóstarsson á
Álftanesi og Iðunnar Molda-Gnúpsdóttur. Sonur Þormóðar var Börkur, faðir
Þórðar, föður Auðunar í Brautarholti.
Kolgrímur hinn gamli, son Hrólfs hersis, nam land út frá Botnsá til
Kalmansár og bjó á Ferstiklu.
Hann átti Gunnvöru, dóttur Hróðgeirs hins spaka. Þeirra börn voru þau
Þórhalli, faðir Kolgríms, föður Steins, föður Kvists, er Kvistlingar eru
frá komnir. Bergþóra var dóttir Kolgríms hins gamla, er átti Refur í
Brynjudal.
15. kafli
Bræður tveir námu Akranes allt á milli Kalmansár og Aurriðaár; hét annar
Þormóður; hann átti land fyrir sunnan Reyni og bjó að Hólmi. Hann var
faðir Bersa og Þorlaugar, móður Tungu-Odds.
Ketill átti Akranes fyrir vestan og fyrir norðan Akrafell til Aurriðaár.
Hans son var Jörundur hinn kristni, er bjó í Görðum; þar hét þá
Jörundarholt. Jörundur var faðir Klepps, föður Einars, föður Narfa og
Hávars, föður Þorgeirs.
16. kafli
Ásólfur hét maður. Hann var frændi Jörundar í Görðum; hann kom út austur
í Ósum. Hann var kristinn vel og vildi ekki eiga við heiðna menn og eigi
vildi hann þiggja mat að þeim.
Hann gerði sér skála undir EyjafjöIlum, þar sem nú heitir að Ásólfsskála
hinum austasta; hann fann ekki menn. Þá var um forvitnast, hvað hann
hafði til fæðslu, og sáu menn í skálanum á fiska marga. En er menn gengu
til lækjar þess, er féll hjá skálanum, var hann fullur af fiskum, svo að
slík undur þóttust menn eigi séð hafa. En er héraðsmenn urðu þessa
varir, ráku þeir hann á brutt og vildu eigi, að hann nyti gæða þessa. Þá
færði Ásólfur byggð sína til Miðskála og var þar. Þá hvarf á brutt veiði
öll úr læknum, er menn skyldu til taka. En er komið var til Ásólfs, þá
var vatnfall það fullt af fiskum, er féll hjá skála hans. Var hann þá
enn brutt rekinn. Fór hann þá til hins vestasta Ásólfsskála, og fór enn
allt á sömu leið. En er hann fór þaðan á brutt, fór hann á fund Jörundar
frænda síns, og bauð hann Ásólfi að vera með sér; en hann lést ekki
vilja vera hjá öðrum mönnum.
Þá lét Jörundur gera honum hús að Hólmi hinum innra og færði honum
þangað fæðslu, og var hann þar, meðan hann lifði, og þar var hann
grafinn. Stendur þar nú kirkja, sem leiði hans er, og er hann hinn
helgasti maður kallaður.
17. kafli
Beigan hét maður, er land nam í landnámi Ketils frá Berjadalsá til
Aurriðaár og bjó að Beigansstöðum.
Fiður hinn auðgi Halldórsson Högnasonar, hann nam land fyrir sunnan Laxá
og til Kalmansár og bjó að Miðfelli; hans son var Þorgeir, faðir
Jósteins, föður Þórunnar, móður Guðrúnar, móður Sæmundar, föður Brands
byskups.
Hafnar-Ormur nam lönd um Melahverfi út til Aurriðaár og Laxár og inn til
Andakílsár og bjó í Höfn; hans son var Þorgeir höggvinkinni, faðir
Þórunnar, móður Þórunnar, móður Jósteins, föður Sigurðar, föður
Bjarnhéðins.
Þorgeir höggvinkinni var hirðmaður Hákonar konungs Aðalsteinsfóstra;
hann fékk á Fitjum kinnarsár og orð gott.
Bræður tveir bjuggu í landnámi þeirra Finns og Orms, Hróðgeir hinn spaki
í Saurbæ, en Oddgeir að Leirá: en þeir Finnur og Ormur keyptu þá brutt,
því að þeim þótti þar þrönglent.
Þeir Hróðgeir bræður námu síðan lönd í Flóa, Hraungerðingahrepp; bjó
Hróðgeir í Hraungerði, en Oddgeir í Oddgeirshólum; hann átti dóttur
Ketils gufu.
18. kafli
Úlfur hét maður, son Brunda-Bjálfa og Hallberu, dóttur Úlfs hins óarga
úr Hrafnistu. Úlfur átti Salbjörgu, dóttur Berðlu-Kára; hann var
kallaður Kveld-Úlfur. Þórólfur og Skalla-Grímur voru synir þeirra.
Haraldur konungur hárfagri lét drepa Þórólf norður í Álöst á Sandnesi af
rógi Hildiríðarsona; það vildi Haraldur konungur eigi bæta.
Þá bjuggu þeir Grímur og Kveld-Úlfur kaupskip og ætluðu til Íslands, því
að þeir höfðu þar spurt til Ingólfs vinar síns. Þeir lágu til hafs í
Sólundum. Þar tóku þeir knörr þann, er Haraldur konungur lét taka fyrir
Þórólfi, þá er menn hans voru nýkomnir af Englandi, og drápu þar
Hallvarð harðfara og Sigtrygg snarfara, er því höfðu valdið. Þar drápu
þeir og sonu Guttorms Sigurðarsonar hjartar, bræðrunga konungs, og alla
skipshöfn þeirra nema tvo menn, er þeir létu segja konungi tíðendin.
Þeir bjuggu hvorttveggja skipið til Íslands og þrjá tigu manna á hvoru;
stýrði Kveld-Úlfur því, er þá var fengið.
Grímur hinn háleyski Þórisson, Gunnlaugssonar, Hrólfssonar, Ketilssonar
kjölfara, var forráðamaður með Kveld-Úlfi á því skipi, er hann stýrði.
Þeir vissust jafnan til í hafinu.
Og er mjög sóttist hafið, þá tók Kveld-Úlfur sótt. Hann bað þess, að
kistu skyldi gera að líki hans, ef hann dæi, og bað svo segja Grími syni
sínum, að hann tæki skammt þaðan bústað á Íslandi, er kista hans kæmi á
land, ef þess yrði auðið. Eftir það andaðist Kveld-Úlfur, og var skotið
fyrir borð kistu hans.
Þeir Grímur héldu suður um landið, því að þeir höfðu spurt, að Ingólfur
byggði sunnan á landinu. Sigldu þeir vestur fyrir Reykjanes og stefndu
þar inn á fjörðinn. Skildi þá með þeim, svo að hvorigir vissu til
annarra. Sigldu þeir Grímur hinn háleyski allt inn á fjörðinn, þar til
er þraut sker öll, og köstuðu þá akkerum sínum. En er flóð gerði,
fluttust þeir upp í árós einn og leiddu þar upp skipið sem gekk; sú á
heitir nú Gufá. Báru þeir þar á land föng sín.
En er þeir könnuðu landið, þá höfðu þeir skammt gengið út frá skipinu,
áður þeir fundu kistu Kveld-Úlfs rekna í vík eina; þeir báru hana á það
nes, er þar var, og hlóðu að grjóti.
19. kafli
Skalla-Grímur kom þar að landi, er nú heitir Knarrarnes á Mýrum. Síðan
kannaði hann landið, og var þar mýrlendi mikið og skógar víðir, langt á
milli fjalls og fjöru.
En er þeir fóru inn með firðinum, komu þeir á nes það, er þeir fundu
álftir; það kölluðu þeir Álftanes.
Þeir léttu eigi fyrr en þeir fundu þá Grím hinn háleyska; sögðu þeir
Grímur allt um ferðir sínar og svo, hver orð Kveld-Úlfur hafði sent
Grími syni sínum. Skalla-Grímur gekk til að sjá, hvar kistan hafði á
land komið; hugðist honum svo (að), að skammt þaðan mundi vera bólstaður
góður.
Skalla-Grímur var þar um veturinn, sem hann kom af hafi, og kannaði þá
allt hérað. Hann nam land utan frá Selalóni og hið efra til Borgarhrauns
og suður allt til Hafnarfjalla, hérað allt svo vítt sem vatnföll deila
til sjóvar. Hann reisti bæ hjá vík þeirri, er kista Kveld-Úlfs kom á
land, og kallaði að Borg, og svo kallaði hann fjörðinn Borgarfjörð.
Síðan skipaði hann héraðið sínum félögum, og þar námu margir menn síðan
land með hans ráði.
Skalla-Grímur gaf land Grími hinum háleyska fyrir sunnan fjörð á milli
Andakílsár og Grímsár; hann bjó á Hvanneyri. Úlfur hét son hans, faðir
Hrólfs í Geitlandi.
Þorbjörn svarti hét maður; hann keypti land að Hafnar-Ormi inn frá
Selaeyri og upp til Fossár; hann bjó á Skeljabrekku. Hans son var
Þorvarður, er átti Þórunni dóttur Þorbjarnar úr Arnarholti; þeirra synir
voru þeir Þórarinn blindi og Þorgils orraskáld, er var með Óláfi kvaran
í Dyflinni.
Skorri, leysingi Ketils gufu, nam Skorradal fyrir ofan vatn og var þar
drepinn.
Björn gullberi nam Reykjardal hinn syðra og bjó á Gullberastöðum. Hans
son var Grímkell goði í Bláskógum; hann átti Signýju Valbrandsdóttur,
Valþjófssonar; þeirra son var Hörður, er var fyrir Hólmsmönnum. Björn
gullberi átti Ljótunni, systur Kolgríms hins gamla. Svarthöfði að
Reyðarfelli var annar son þeirra; hann átti Þuríði Tungu-Oddsdóttur,
þeirra dóttir Þórdís, er átti Guðlaugur hinn auðgi. Þjóstólfur var hinn
þriðji son Bjarnar, fjórði Geirmundur.
Þorgeir meldún þá lönd öll að Birni fyrir ofan Grímsá; hann bjó í
Tungufelli. Hann átti Geirbjörgu, dóttur Bálka úr Hrútafirði; þeirra son
Véleifur hinn gamli.
Flóki, þræll Ketils gufu, nam Flókadal og var þar drepinn.
20. kafli
Óleifur hjalti hét maður göfugur; hann kom skipi sínu í Borgarfjörð og
var hinn fyrsta vetur með Skalla-Grími. Hann nam land að ráði
Skalla-Gríms milli Grímsár og Geirsár og bjó að Varmalæk. Hans synir
voru þeir Ragi í Laugardal og Þórarinn lögsögumaður er átti Þórdísi,
dóttur Óláfs feilans, þeirra dóttir Vigdís, er átti Steinn Þorfinnsson.
Son Raga var Guðþormur, faðir Gunnvarar, móður Þórnýjar, móður Þorláks,
föður Rúnólfs, föður Þorláks byskups.
Ketill blundur og Geir son hans komu til Íslands og voru með
Skalla-Grími hinn fyrsta vetur; þá fékk Geir Þórunnar, dóttur
Skalla-Gríms.
Um vorið eftir vísaði Grímur þeim til landa, og námu þeir upp frá
Flókadalsá til Reykjadalsár og tungu þá alla upp til Rauðsgils og
Flókadal allan fyrir ofan brekkur. Ketill bjó í Þrándarholti; við hann
er kennt Blundsvatn, þar bjó hann síðan.
Geir hinn auðgi son hans bjó í Geirshlíð, en átti annað bú að Reykjum
hinum efrum; hans synir voru þeir Þorgeir blundur og Blund-Ketill og
Svarðkell á Eyri. Dóttir Geirs var Bergdís, er Gnúpur átti Flókason í
Hrísum; þeirrar ættar var Þóroddur hrísablundur.
Önundur breiðskeggur var son Úlfars Úlfssonar Fitjumskeggja, Þórissonar
hlammanda. Önundur nam tungu alla milli Hvítár og Reykjadalsár og bjó á
Breiðabólstað: hann átti Geirlaugu, dóttur Þormóðar á Akranesi, systur
Bersa; þeirra son var Tungu-Oddur, en Þórodda hét dóttir þeirra. Hennar
fékk Torfi, son Valbrands Valþjófssonar, Örlygssonar frá Esjubergi, og
fylgdi henni heiman hálfur Breiðabólstaður og Hálsaland með. Hann gaf
Signýju systur sinni Signýjarstaði, og bjó hún þar.
Torfi drap Kroppsmenn tólf saman, og hann réð mest fyrir drápi
Hólmsmanna, og hann var á Hellisfitjum og Illugi hinn svarti og Sturla
goði, þá er þar voru drepnir átján Hellismenn, en Auðun Smiðkelsson
brenndu þeir inni á Þorvarðsstöðum. Sonur Torfa var Þorkell að Skáney.
Tungu-Oddur átti Jórunni Helgadóttur; þeirra börn voru þau Þorvaldur, er
réð brennu Blund-Ketils, og Þóroddur, er átti Jófríði Gunnarsdóttur,
þeirra dóttir Húngerður, er átti Svertingur Hafur-Bjarnarson. Dóttir
Tungu-Odds (var) Þuríður, er (átti Svarthöfði, og Jófríður, er)
Þorfinnur Sel-Þórisson átti, og Hallgerður, er Hallbjörn átti, son Odds
frá Kiðjabergi. Kjölvör var móðursystir Tungu-Odds, er bjó á
Kjölvararstöðum, móðir Þorleifar, móður Þuríðar, móður þeirra
Gunnhildar, er Koli átti, og Glúms, föður Þórarins, föður Glúms að
Vatnlausu.
21. kafli
Rauður hét maður, er nam land (hið syðra) upp frá Rauðsgili til Gilja og
bjó að Rauðsgili; hans synir voru þeir Úlfur á Úlfsstöðum og Auður á
Auðsstöðum fyrir norðan á, er Hörður vó. Þar hefst (af) saga Harðar
Grímkelssonar og Geirs.
Grímur hét maður, er nam land hið syðra upp frá Giljum til Grímsgils og
bjó við Grímsgil; hans synir voru þeir Þorgils auga á Augastöðum og
Hrani á Hranastöðum, faðir Gríms, er kallaður var Stafngrímur. Hann bjó
á Stafngrímsstöðum; þar heitir nú á Sigmundarstöðum. Þar gagnvart fyrir
norðan Hvítá við sjálfa ána er haugur hans; þar var hann veginn.
Þorkell kornamúli nam Ás hinn syðra upp frá Kollslæk til Deildargils og
bjó í Ási. Hans son var Þorbergur kornamúli, er átti Álöfu elliðaskjöld,
dóttur Ófeigs og Ásgerðar, systur Þorgeirs gollnis. Börn þeirra voru þau
Eysteinn og Hafþóra, er átti Eiður Skeggjason, er síðan bjó í Ási. Þar
dó Miðfjarðar-Skeggi, og er þar haugur hans fyrir neðan garð. Annar son
Skeggja var Kollur, er bjó að Kollslæk. Synir Eiðs (voru) Eysteinn og
Illugi.
Úlfur, son Gríms hins háleyska og Svanlaugar, dóttur Þormóðar af
Akranesi, systur Bersa, hann nam land milli Hvítár og suðurjökla og bjó
í Geitlandi.
Hans synir voru þeir Hrólfur hinn auðgi, faðir Halldóru, er átti Gissur
hvíti, þeirra dóttir Vilborg, er átti Hjalti Skeggjason.
Annar son hans var Hróaldur, faðir Hrólfs hins yngra, er átti Þuríði
Valþjófsdóttur, Örlygssonar hins gamla; þeirra börn voru þau Kjallakur
að Lundi í Syðradal, faðir Kolls, föður Bergþórs. Annar var Sölvi í
Geitlandi, faðir Þórðar í Reykjaholti, föður Sölva, föður Þórðar, föður
Magnúss, föður Þórðar, föður Helgu, móður Guðnýjar, móður Sturlusona.
Þriðji son Hrólfs var Illugi hinn rauði, er fyrst bjó í Hraunsási; hann
átti þá Sigríði, dóttur Þórarins hins illa, systur Músa-Bölverks. Þann
bústað gaf Illugi Bölverki, en Illugi fór þá að búa á Hofstöðum í
Reykjadal, því að Geitlendingar áttu að halda upp hofi því að helmingi
við Tungu-Odd. Síðarst bjó Illugi að Hólmi innra á Akranesi, því að hann
keypti við Hólm-Starra bæði löndum og konum og fé öllu. Þá fékk Illugi
Jórunnar, dóttur Þormóðar Þjóstarssonar af Álftanesi, en Sigríður hengdi
sig í hofinu, því að hún vildi eigi mannakaupið.
Hrólfur hinn yngri gaf Þorlaugu gyðju dóttur sína Oddi Ýrarsyni. Því
réðst Hrólfur vestur til Ballarár og bjó þar lengi síðan og var kallaður
Hrólfur að Ballará.
ANNAR HLUTI
22. kafli
Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi, er margt stórmenni hefir
byggðan.
Maður hét Kalman, suðureyskur að ætt; hann fór til Íslands og kom í
Hvalfjörð og sat við Kalmansá. Þar drukknuðu synir hans tveir á
Hvalfirði. En síðan nam hann land fyrir vestan Hvítá á milli og Fljóta,
Kalmanstungu alla, og svo allt austur undir jökla sem grös eru vaxin, og
bjó í Kalmanstungu. Hann drukknaði í Hvítá, er hann hafði farið suður í
hraun að hitta friðlu sína, og er haugur hans á Hvítárbakka fyrir
sunnan. Hans son var Sturla goði, er bjó á Sturlustöðum uppi undir
Tungufelli upp frá Skáldskelmisdal, en síðan bjó hann í Kalmanstungu.
Hans son var Bjarni, er deildi við Hrólf hinn yngra og sonu hans um
Tunguna litlu; þá hét Bjarni að taka kristni; eftir það braut Hvítá út
farveg þann, er nú fellur hún. Þá eignaðist Bjarni Tunguna litlu og ofan
um Grindur og Sölmundarhöfða.
Kýlan hét bróðir Kalmans; hann bjó fyrir neðan Kollshamar. Hans son var
Kári, er deildi við Karla Konálsson á Karlastöðum, leysingja Hrólfs úr
Geitlandi, um oxa, og reyndist svo, að Karli átti. Síðan eggjaði Kári
þræl sinn til að drepa Karla. Þrællinn lét sem ær væri og hljóp suður um
hraun. Karli sat á þreskildi; þrællinn hjó hann banahögg. Síðan drap
Kári þrælinn. Þjóðólfur, son Karla, drap Kýlan Kárason í Kýlanshólmum.
Síðan brenndi Þjóðólfur Kára inni, þar sem nú heitir á Brennu.
Bjarni Sturluson tók skírn og bjó á Bjarnastöðum í Tungunni litlu og lét
þar gera kirkju.
Þrándur nefja hét maður ágætur, faðir Þorsteins, er átti Lofthænu,
dóttur Arinbjarnar hersis úr Fjörðum. Systir Lofthænu var Arnþrúður, er
átti Þórir hersir Hróaldsson; var þeirra son Arinbjörn hersir. Móðir
þeirra Arnþrúðar var Ástríður slækidrengur, dóttir Braga skálds og
Lofthænu, dóttur Erps lútanda. Sonur Þorsteins og Lofthænu var
Hrosskell, er átti Jóreiði Ölvisdóttur sonar Möttuls Finnakonungs;
Hallkell hét son þeirra.
Hrosskell fór til Íslands og kom í Grunnafjörð; hann bjó fyrst á
Akranesi; þá ömuðust þeir Ketill bræður við hann. Síðan nam hann
Hvítársíðu milli Kjarrár og Fljóta; hann bjó á Hallkelsstöðum og
Hallkell son hans eftir hann, og átti hann Þuríði dyllu, dóttur
Gunnlaugs úr Þverárhlíð og Vélaugar Örlygsdóttur frá Esjubergi.
Hrosskell gaf land Þorvarði, föður Smiðkels, föður þeirra Þórarins og
Auðunar, er réðu fyrir Hellismönnum; hann bjó á Þorvarðsstöðum og átti
Fljótsdal allan upp með Fljótum.
Hrosskell gaf Þorgauti skipverja sínum land niðri í Síðu; hann bjó á
Þorgautsstöðum; hans synir voru Gíslar tveir.
Börn þeirra Hallkels og Þuríðar voru þau Þórarinn og Finnvarður, Tindur
og Illugi hinn svarti og Gríma, er átti Þorgils Arason. Þórarin vó
Músa-Bölverkur, er hann bjó í Hraunsási; þá lét hann gera þar virki og
veitti Hvítá í gegnum ásinn, en áður féll hún um Melrakkadal ofan.
Illugi og Tindur sóttu Bölverk í virkið.
23. kafli
Ásbjörn hinn auðgi Harðarson keypti land fyrir sunnan Kjarrá, upp frá
Sleggjulæk til Hnitbjarga; hann bjó á Ásbjarnarstöðum. Hann átti
Þorbjörgu, dóttur Miðfjarðar-Skeggja; þeirra dóttir var Ingibjörg, er
átti Illugi hinn svarti.
Örnólfur hét maður, er nam Örnólfsdal og Kjarradal fyrir norðan upp til
Hnitbjarga.
Ketill blundur keypti land að Örnólfi, allt fyrir neðan Klif, og bjó í
Örnólfsdal. Örnólfur gerði þá bú upp í Kjarradal, þar er nú heita
Örnólfsstaðir. Fyrir ofan Klif heitir Kjarradalur, því að þar voru
hrískjörr og smáskógar milli Kjarrár (og) Þverár, svo að þar mátti eigi
byggja. Blund-Ketill var maður stórauðigur; hann lét ryðja víða í skógum
og byggja.
Hrómundur hét bróðir Gríms hins háleyska, son Þóris Gunnlaugssonar,
Hrólfssonar, Ketilssonar kjölfara. Hrómundur kom skipi sínu í Hvítá;
hann nam Þverárdal og Þverárhlíð ofan til Hallarmúla og fram til Þverár;
hann bjó á Hrómundarstöðum; þar er nú kallað að Karlsbrekku. Hans son
var Gunnlaugur ormstunga, er bjó á Gunnlaugsstöðum fyrir sunnan Þverá.
Hann átti Vélaugu, sem fyrr er ritað.
Högni hét skipveri Hrómundar; hann bjó á Högnastöðum; hans son var Helgi
að Helgavatni faðir Arngríms goða, er var að Blund-Ketils brennu. Högni
var bróðir Finns hins auðga.
Ísleifur og Ísröður, bræður tveir, námu land ofan frá Sleggjulæk milli
Örnólfsdalsár og Hvítár, hið nyrðra ofan til Rauðalækjar, en hið syðra
ofan til Hörðahóla. Ísleifur bjó á Ísleifsstöðum, en Ísröður á
Ísröðarstöðum og átti land hið syðra með Hvítá; hann var faðir
Þorbjarnar, föður Ljóts á Veggjum, er féll í Heiðarvígi.
Ásgeir hét skipveri Hrómundar, er bjó á Hamri upp frá Helgavatni. Hann
átti Hildi stjörnu, dóttur Þorvalds Þorgrímssonar brækis; þeirra synir
voru þeir Steinbjörn hinn sterki og hinn stórhöggvi og Þorvarður, faðir
Mævu, er Hrifla átti, og Þorsteinn hinn þriðji, fjórði Helgi, faðir
Þórðar, föður Skáld-Helga.
24. kafli
Arnbjörg hét kona; hún bjó að Arnbjargarlæk. Hennar synir voru þeir
Eldgrímur, er bjó á hálsinn upp frá Arnbjargarlæk á Eldgrímsstöðum, og
Þorgestur, er fékk banasár, þá er þeir Hrani börðust, þar sem nú heitir
Hranafall.
Þórunn hét kona, er bjó í Þórunnarholti; hún átti land ofan til
Víðilækjar og upp til móts við Þuríði spákonu, systur sína, er bjó í
Gröf. Við hana er kenndur Þórunnarhylur í Þverá, og frá henni eru
Hamarbyggjar komnir.
Þorbjörn, son Arnbjarnar Óleifssonar langháls, hann var bróðir Lýtings í
Vopnafirði. Þorbjörn nam Stafaholtstungu milli Norðurár og Þverár; hann
bjó í Arnarholti; hans son var Teitur í Stafaholti, faðir Einars.
Þorbjörn blesi nam land í Norðurárdal fyrir sunnan á upp frá Króki og
Hellisdal allan og bjó á Blesastöðum. Hans son var Gísli að Melum í
Hellisdal; við hann eru kennd Gíslavötn. Annar son Blesa var Þorfinnur á
Þorfinnsstöðum, faðir Þorgerðar heiðarekkju, móður Þórðar erru, föður
Þorgerðar, móður Helga að Lundi.
Geirmundur, son Gunnbjarnar gands, nam tunguna á milli Norðurár og
Sandár og bjó í Tungu; hans son var Brúni, faðir Þorbjarnar að Steinum,
er féll í Heiðarvígi.
Örn hinn gamli nam Sanddal og Mjóvadal og svo Norðurárdal ofan frá Króki
til Arnarbælis og bjó á Háreksstöðum.
Rauða-Björn nam Bjarnardal og þá dali, er þar ganga af, og átti annað bú
niður frá Mælifellsgili, en annað niðri í héraði, sem ritað er.
Karl nam Karlsdal upp frá Hreðuvatni og bjó undir Karlsfelli; hann átti
land ofan til Jafnaskarðs til móts við Grím.
Grís og Grímur hétu leysingjar Skalla-Gríms; þeim gaf hann lönd uppi við
fjöll, Grísi Grísartungu, en Grími Grímsdal.
25. kafli
Bersi goðlauss hét maður, son Bálka Blæingssonar úr Hrútafirði; hann nam
Langavatnsdal allan og bjó þar. Hans systir var Geirbjörg, er átti
Þorgeir í Tungufelli; þeirra son var Véleifur hinn gamli.
Bersi goðlauss fékk Þórdísar, dóttur Þórhadds úr Hítardal, og tók með
henni Hólmslönd; þeirra son var Arngeir, faðir Bjarnar Hítdælakappa.
Sigmundur hét einn leysingi Skalla-Gríms; honum gaf hann land milli
Gljúfurár og Norðurár. Hann bjó að Haugum, áður hann færði sig í
Munaðarnes; við hann er kennt Sigmundarnes.
Rauða-Björn keypti land að Skalla-Grími milli Gljúfurár og Gufár; hann
bjó að Rauða-Bjarnarstöðum upp frá Eskiholti. Hans son var Þorkell
trefill í Skarði og Helgi í Hvammi og Gunnvaldur, faðir Þorkels, er átti
Helgu, dóttur Þorgeirs á Víðimýri.
Þorbjörn krumur og Þórður beigaldi hétu bræður tveir; þeim gaf
Skalla-Grímur lönd fyrir utan Gufá, og bjó Þorbjörn í Hólum, en Þórður á
Beigalda.
Þóri þurs og Þorgeiri jarðlang og Þorbjörgu stöng, systur þeirra, gaf
Skalla-Grímur land upp með Langá fyrir sunnan; bjó Þórir á Þursstöðum,
en Þorgeir á Jarðlangsstöðum, Þorbjörg í Stangarholti.
Einn maður hét Án, sá er Grímur gaf land ofan með Langá, milli og
Háfslækjar; hann bjó að Ánabrekku; hans son var Önundur sjóni, faðir
Steinars og Döllu, móður Kormáks.
Þorfinnur hinn strangi hét merkismaður Þórólfs Skalla-Grímssonar. Honum
gaf Skalla-Grímur dóttur sína og land fyrir utan Langá út til
Leirulækjar og upp til fjalls; hann bjó að Fossi. Þeirra dóttir var
Þórdís, móðir Bjarnar Hítdælakappa.
Yngvar hét maður, faðir Beru, er Skalla-Grímur átti; honum gaf Grímur
land á milli Leirulækjar og Straumfjarðar; hann bjó á Álftanesi. Önnur
dóttir hans var Þórdís, er átti Þorgeir lambi á Lambastöðum, faðir
Þórðar, er þrælarnir Ketils gufu brenndu inni; son Þórðar var Lambi hinn
sterki.
Steinólfur hét maður, er nam Hraundal hvorntveggja allt til Grjótár að
leyfi Skalla-Gríms; hann var faðir Þorleifs, er Hraundælir eru frá
komnir.
Þórhaddur, son Steins mjögsiglanda Vígbjóðssonar, Böðmóðssonar úr
búlkarúmi, hann nam Hítardal til Grjótár hið syðra, en hið ytra til
Kaldár og á milli Hítár og Kaldár til sjóvar; hans son var Þorgeir,
faðir Hafþórs, föður Guðnýjar, móður Þorláks hins auðga. Þorgeirs synir
voru þeir Grímur í Skarði og Þórarinn, Finnbogi, Eysteinn, Gestur,
Torfi.
Þorgils knappi, leysingi Kolla Hróaldssonar, nam Knappadal; hans synir
voru þeir Ingjaldur og Þórarinn að Ökrum, og eignaðist land á milli
Hítár og Álftár og upp til móts við Steinólf.
Son Þórarins var Þrándur, er átti Steinunni, dóttur Hrúts á Kambsnesi;
þeirra synir voru þeir Þórir og Skúmur, faðir Torfa, föður Tanna; hans
son var Hrútur, er átti Kolfinnu, dóttur Illuga hins svarta. Nú eru þeir
menn taldir, er lönd hafa byggt í landnámi Skalla-Gríms.
26. kafli
Grímur hét maður Ingjaldsson, Hróaldssonar úr Haddingjadal, bróðir Ása
bersis. Hann fór til Íslands í landaleit og sigldi fyrir norðan landið.
Hann var um veturinn í Grímsey á Steingrímsfirði. Bergdís hét kona hans,
en Þórir son þeirra.
Grímur röri til fiska um haustið með húskarla sína, en sveinninn Þórir
lá í stafni og var í selbelg, og dreginn að hálsinum. Grímur dró
marmennil, og er hann kom upp, spurði Grímur: "Hvað spár þú oss um
forlög vor, eða hvar skulum vér byggja á Íslandi?"
Marmennill svarar: "Ekki þarf eg að spá yður, en sveinninn, er liggur í
selbelginum, hann skal þar byggja og land nema, er Skálm mer yður leggst
undir klyfjum."
Ekki fengu þeir fleiri orð af honum. En síðar um veturinn röru þeir
Grímur svo, að sveinninn var á landi; þá týndust þeir allir.
Þau Bergdís og Þórir fóru um vorið úr Grímsey og vestur yfir heiði til
Breiðafjarðar; þá gekk Skálm fyrir og lagðist aldri. Annan vetur voru
þau á Skálmarnesi í Breiðafirði, en um sumarið eftir snöru þau suður. Þá
gekk enn Skálm fyrir, þar til er þau komu af heiðum suður til
Borgarfjarðar, þar sem sandmelar tveir rauðir stóðu fyrir; þar lagðist
Skálm niður undir klyfjum undir hinum ytra melnum. Þar nam Þórir land
fyrir sunnan Gnúpá til Kaldár fyrir neðan Knappadal milli fjalls og
fjöru. Hann bjó að Rauðamel hinum ytra. Hann var höfðingi mikill.
Þá var Þórir gamall og blindur, er hann kom út síð um kveld og sá, að
maður röri utan í Kaldárós á járnnökkva, mikill og illiligur, og gekk
þar upp til bæjar þess, er í Hripi hét, og gróf þar í stöðulshliði; en
um nóttina kom þar upp jarðeldur, og brann þá Borgarhraun. Þar var
bærinn, sem nú er borgin.
Son Sel-Þóris var Þorfinnur, er átti Jófríði, dóttur Tungu-Odds; þeirra
synir voru þeir Þorkell og Þorgils, Steinn og Galti, Ormur og Þórormur
og Þórir. Dóttir Þorfinns var (Þorbjörg), er átti Þorbrandur úr
Álftafirði.
Þeir Sel-Þórir frændur hinir heiðnu dóu í Þórisbjörg.
Þeir Þorkell og Þorgils, synir Þorfinns, áttu báðir Unni, dóttur Álfs úr
Dölum.
Skálm, mer Þóris, dó í Skálmarkeldu.
27. kafli
Þormóður og Þórður gnúpa, synir Odds hins rakka Þorviðarsonar,
Freyviðarsonar, Álfssonar af Vörs, þeir bræður fóru til Íslands og námu
land frá Gnúpá til Straumsfjarðarár; hafði Þórður Gnúpudal og bjó þar.
Hans son var Skafti, faðir Hjörleifs goða og Finnu, er átti Refur hinn
mikli, faðir Steinunnar móður Hofgarða-Refs.
Þormóður bjó á Rauðkollsstöðum; hann var kallaður Þormóður goði; hann
átti Gerði, dóttur Kjallaks hins gamla. Þeirra son var Guðlaugur hinn
auðgi; hann átti Þórdísi, dóttur Svarthöfða Bjarnarsonar gullbera og
dóttur Þuríðar Tungu-Odds(dóttur), er þá bjó í Hörgsholti.
Guðlaugur hinn auðgi sá, að Rauðamelslönd voru betri en önnur lönd suður
þar í sveit. Hann skoraði á Þorfinn til landa og bauð honum (hólm)göngu;
þeir féllu báðir á hólmi, en Þuríður Tungu-Oddsdóttir græddi þá báða og
sætti þá.
Guðlaugur nam síðan land frá Straumfjarðará til Furu milli fjalls og
fjöru og bjó í Borgarholti; frá honum eru Straumfirðingar komnir. Hans
son var Guðleifur, er skip átti annað, en annað Þórólfur, son Lofts hins
gamla, þá er (þeir) börðust við Gyrð jarl Sigvaldason. Annar son
Guðlaugs var Þorfinnur, faðir Guðlaugs, föður Þórdísar, móður Þórðar,
föður Sturlu í Hvammi. Valgerður hét dóttir Guðlaugs hins auðga.
Voli hinn sterki hét hirðmaður Haralds konungs hins hárfagra; hann vó
víg í véum og varð útlægur. Hann fór til Suðureyja og staðfestist þar,
en synir hans þrír fóru til Íslands. Hlíf hestageldir var móðir þeirra.
Hét einn Atli, annar Álfarinn, þriðji Auðun stoti; þeir fóru allir til
Íslands. Atli Volason og Ásmundur son hans námu land frá Furu til Lýsu.
Ásmundur bjó í Langaholti að Þórutóftum; hann átti Langaholts-Þóru. Þá
er Ásmundur eldist, bjó hann í Öxl, en Þóra bjó þá eftir og lét gera
skála sinn um þvera þjóðbraut og lét þar jafnan standa borð, en hún sat
úti á stóli og laðaði þar gesti, hvern er mat vildi eta.
Ásmundur var heygður í Ásmundarleiði og lagður í skip og þræll hans hjá
honum. Vísu þessa heyrði maður kveðna í haugi hans, er hann gekk hjá:
Einn byggvik stöð stein,
stafnrúm Atals hrafni.
Esat of þegn á þiljum
þröng. Býk á mar ranga.
Rúm es böðvitrum betra,
brimdýri knák stýra,
lifa mun þat með lofðum
lengr, en illt of gengi.
Eftir það var leitað til haugsins, og var þrællinn tekinn úr skipinu.
Hrólfur hinn digri, son Eyvindar eikikróks, nam land frá Lýsu til
Hraunhafnarár. Hans son var Helgi í Hofgörðum, faðir Finnboga og Bjarnar
og Hrólfs. Björn var faðir Gests, föður Skáld-Refs.
28. kafli
Sölvi hét maður, er nam land milli Hellis og Hraunhafnar. Hann bjó í
Brenningi, en síðar á Sölvahamri, því að hann þóttist þar vera
gagnsamari.
Sigmundur, son Ketils þistils, þess er numið hafði Þistilsfjörð norður,
hann átti Hildigunni. Sigmundur nam land á milli Hellishrauns og
Beruvíkurhrauns; hann bjó að Laugarbrekku og er þar heygður. Hann átti
þrjá sonu; einn var Einar, er síðan bjó að Laugarbrekku. Þeir feðgar
seldu Lónland Einari, er síðan bjó þar; hann var kallaður Lón-Einar.
Eftir andlát Sigmundar fór Einar til Laugarbrekku með sjöunda mann og
stefndi Hildigunni um fjölkynngi.
En Einar, son hennar, var eigi heima. Hann kom heim, þá er Lón-Einar var
nýfarinn á braut. Hildigunnur sagði honum þessi tíðindi og færði honum
kyrtil nýgörvan. Einar tók skjöld sinn og sverð og verkhest og reið
eftir þeim; hann sprengdi hestinn á Þúfubjörgum, en gat farið þá hjá
Mannafallsbrekku. Þar börðust þeir og féllu fjórir menn af Lón-Einari,
en þrælar hans tveir runnu frá honum. Þeir nafnar sóttust lengi, áður
sundur gekk bróklindi Lón-Einars, og er hann tók þar til, hjó nafni hans
hann banahögg.
Þræll Laugarbrekku-Einars hét Hreiðar: hann hljóp eftir þeim og sá af
Þúfubjörgum, hvar þrælar Lón-Einars fóru; hann rann eftir þeim og drap
þá báða í Þrælavík. Fyrir það gaf Einar honum frelsi og land svo vítt
sem hann fengi gert um þrjá daga. Það heitir Hreiðarsgerði, er hann bjó
síðan.
Einar að Laugarbrekku átti Unni, dóttur Þóris, bróður Ásláks í Langadal.
Hallveig var dóttir þeirra, er Þorbjörn Vífilsson átti.
Breiður hét annar son Sigmundar, bróðir (Einars); hann átti Gunnhildi,
dóttur Ásláks úr Langadal. Þeirra son var Þormóður, er átti Helgu
Önundardóttur, systur Skáld-Hrafns, þeirra dóttir Herþrúður, er Símon
átti, þeirra dóttir Gunnhildur, er Þorgils átti, þeirra dóttir
Valgerður, móðir Finnboga hins fróða Geirssonar.
Þorkell hét hinn þriðji son Sigmundar; hann átti Jóreiði, dóttur (Tinds)
Hallkelssonar.