sanskrit.txt

पाठ एवं कम्प्यूटर का संक्षिप्त इतिहास

1. सङ्गणकस्य विकासे पाठस्य केन्द्रभूमिका

प्रथमः प्रोग्रामेबलः डिजिटलसङ्गणकः १९४० तमे वर्षे निर्मितः । पाठस्य संसाधनम् अस्ति
एकः अपि अद्यतनः अभ्यासः, १९६० तमे दशके कृतः । १९९० तमे दशके एव...
सङ्गणकः अपि ग्रन्थवितरणार्थं गम्भीरं विकल्पं दातुं आरब्धवान् । तथापि न्यूनेषु
than half a century computers have insinuated स्वयमेव समाजस्य बनावटं प्रति
तादृशं परिमाणं यत् तेषां विना कार्यं कर्तुं न शक्नोति स्म। अस्मिन् अध्याये कथं...
सङ्गणकः एतावता अल्पे काले एव एतादृशी प्रधानभूमिकां विशेषतया कर्तुं आगतः अस्ति
पाठ्यलोकः ।
ततः परं यत् अङ्कीयं जातम् तस्य विकासे केचन प्रमुखाः माइलस्टोन्
पाठ्यमाध्यमस्य परिचयः कर्तुं शक्यते।
उन्नीसवीं शताब्द्यां एकप्रयोजनीयं गणनायन्त्रं, प्रथमवारं कल्पितम् आसीत् यत्...
सार्वभौमिकयन्त्रे परिणतुं क्षमता अस्ति, कार्याणि कर्तुं समर्थः यत्...
एल्गोरिदम् द्वारा व्यक्त किया जा सकता है। १९४० तमे दशके प्रथमानि यूनिवर्सल मशीनानि आसन्
निर्मित। १९६० तमे दशके यूनिवर्सल मशीनरूपेण सङ्गणकः पाठस्य संसाधनं कर्तुं समर्थः अभवत्,
येन पाठनिर्माणचरणस्य भूमिका अभवत् । १९८० तमे दशके चित्रात्मकं मनुष्य–यन्त्रम्
सङ्गणकस्य अन्तरफलकेन मुद्रणस्य सम्भावनाः बहु वर्धिताः
पाठस्य प्रतिपादनम् । सङ्गणकस्य निर्माणे केन्द्रभूमिकां निर्वहितुं समर्थः अभवत्
मुद्रित द्रव्य। चित्रात्मक-अन्तरफलकेन द्वयोः सह-अस्तित्वस्य मार्गः अपि प्रशस्तः अभवत्
पाठस्य अङ्कीयरूपेण व्यवहारस्य भिन्नाः उपायाः: तार्किकं मुद्रणात्मकं च।
• उन्नीसवीं शताब्द्यां एकप्रयोजनीयगणनायन्त्रस्य, प्रथमवारं परिकल्पना अभवत्
कार्याणि कर्तुं समर्थं सार्वत्रिकयन्त्रे परिणतुं क्षमता भवतु इति
तत् एल्गोरिदम् मार्गेण व्यक्तं कर्तुं शक्यते।
• १९४० तमे दशके प्रथमानि यूनिवर्सल मशीनानि निर्मिताः ।
• १९६० तमे दशके सङ्गणकं यूनिवर्सल मशीनरूपेण पाठं संसाधितुं सक्षमम् अभवत्, यत्...
पाठनिर्माणचरणस्य भूमिकां दत्तवती।
• १९८० तमे दशके सङ्गणकस्य चित्रात्मकं मनुष्य–यन्त्र-अन्तरफलकं बहु वर्धितम्
पाठस्य मुद्रणप्रतिपादनस्य सम्भावनाः। तया सङ्गणकं वादयितुं सक्षमम् अभवत्
मुद्रितद्रव्यस्य उत्पादनस्य केन्द्रभूमिका। चित्रात्मकः अन्तरफलकः अपि प्रशस्तं कृतवान्
पाठस्य डिजिटलरूपेण व्यवहारं कर्तुं द्वयोः भिन्नयोः मार्गयोः सह-अस्तित्वस्य मार्गः: तार्किकं तथा च
मुद्रणात्मक।
• १९९० तमे दशके सङ्गणकं एकस्मिन् जालपुटे समाविष्टम् आसीत्, येन तस्य भूमिका विस्तारिता अभवत् यत् क
communication tool from that of an aid for the production of एनालॉग मुद्रित पदार्थ to
एकं नवीनं, पूर्णतया अङ्कीयमाध्यमं स्वकीयरूपेण, यत्र वितरणं च...
उपभोग।
स्वस्य ‘सञ्चारपरिपथस्य’1 रोबर्ट् डार्टन् इत्यनेन समग्रस्य अवधारणा कृता अस्ति
पुस्तकानां अन्येषां मुद्रितपाठरूपाणां च संचरणप्रक्रिया यथा अनेकानाम् कृते कार्यं कृतवती अस्ति
शताब्दीः । अस्मिन् प्रतिरूपे एकां प्रक्रियां दृश्यन्ते यस्मिन् विविधाः क्रमशः अभिनेतारः कार्यं कुर्वन्ति
१ देखें - राबर्ट डार्टन, ‘वॉट इज द हिस्ट्री ऑफ बुक्स’, डेडालस, समर 1982, पृष्ठ 65-83।
२
एक साथ भिन्न-भिन्न सांस्कृतिक, आर्थिक, एवं राजनैतिक परिस्थितियों के तहत एक प्रसारण करने के लिए
लेखकस्य पाठं यथा पाठकान् प्राप्तुं शक्नोति। संचार परिपथ को बिछाने के ऊपर
अङ्कीयपाठस्य संचरणप्रक्रिया अयं प्रतिरूपः समानतां भेदं च चिनोति
(अथवा निरन्तरता एवं असंतुलन) नए डिजिटल माध्यम एवं उसके पूर्ववर्ती के बीच
मुद्रणमाध्यमम् ।
ग्रन्थों के सार्वजनिक करने एवं प्रसारण की प्रक्रिया में विभिन्न शामिल हैं
विशिष्टाः चरणाः । एते प्रायः संचारपत्रेषु चिह्नितानां अनुरूपाः भवन्ति
circuit: पाठ का निर्माण (लेखन), तदनन्तर उसका उत्पादन (गुणा), .
वितरणम् (पाठस्य सार्वजनिकीकरणस्य क्षणस्य), अन्ते च उपभोगः (पठनम्)।
तथापि सङ्गणकस्य भूमिकायाः ​​विकासे विभिन्नपदार्थानाम् निरीक्षणार्थं...
the transfer of text more closely, अहम् अस्याः श्रृङ्खलायाः एकं लघु अनुकूलनं प्रस्तावयितुम् इच्छामि
चरणों का। अहं श्रृङ्खलायां प्रथमलिङ्कस्य उपरि आवर्धककाचम् स्थापयितुम् इच्छामि, यत्...
‘सृष्टिपदम्’ इति यः चरणः यस्मिन् पाठस्य विषयवस्तुरूपं च न भवति
अन्तिमरूपेण निर्धारितम् अस्ति। लेखकेन पाठलेखनस्य अतिरिक्तं अयं चरणः तस्य...
सम्पादनम्, किं एतत् लेखकेन कृतं वा केनापि तस्य पक्षतः कार्यं कुर्वन् (यथा
उदाहरणं प्रकाशकस्य सम्पादकः)। तकनीकीदृष्ट्या अस्य अर्थः अस्ति यत् (क) .
पाठप्रविष्टिः, (ख) पाठस्य अभिलेखनं, (ग) पाठस्य एकवारं प्रविष्टस्य परिवर्तनं च ।
सृष्टिपदे एतां द्रवत्वं ज्ञात्वा, कस्मिन् अपि लेखनं सम्पादनं च समाविष्टम्
number of iterations, इत्यनेन सङ्गणकस्य भूमिकायाः ​​विकासस्य अनुसन्धानं सुलभं भवति
लेखन प्रक्रिया। तस्मिन् विकासे प्रायः त्रीणि चरणानि ज्ञातुं शक्यन्ते । एते अंशतः
अतिव्याप्ताः, परन्तु ते मौलिकरूपेण पर्याप्तरूपेण भिन्नाः सन्ति येन तेषां पृथक् उपचारः भवति। द
चरणाः सन्ति (१) सङ्गणके पाठस्य प्रतिनिधित्वं (प्रवेशः, अभिलेखनं, भण्डारणं), (२) द
वैज्ञानिक एवं व्यावसायिक अनुप्रयोगों के लिए संगृहीत पाठ का हेरफेर, एवं (3) वास्तविक
word processing on the pc, लेखकस्य चिन्तनस्य लेखनस्य च सहायकत्वेन पृ