docs: async

src/content/guides/javascript/async-programming.md

@@ -0,0 +1,89 @@
+---
+title: 'ასინქრონული პროგრამირება'
+description: 'ასინქრწონული პროგრამირება JavaScript-ში'
+keywords: 'სინქრონული, ასინქრონული, async, sync, promise, callback'
+---
+
+პროგრამირებაში ხშირია მომენტი, როცა გვჭირდება კოდი გაეშვას კონკრეტული თანმიმდევრობით ან კოდის გაშვების პარალელურად ვუშვებდეთ სხვადასხვა მოქმედებებს.
+
+## რა არის სინქრონული პროგრამირება
+
+სინქრონულ პროგრამირებაში მოისაზღება კოდის გაშვება ხაზობრივად. კოდი იწყებს გაშვებას ზემოდან და ნელ-ნელა მიჰყვება სხვადასხვა ხაზებს. სანამ კონკრეტული ხაზის მოქმედებას არ დაამთავრებს მანამდე არ დაიწყებს ახალი ხაზის განხილვას.
+
+მაგალითისთვის განვიხილოთ შემდგომი კოდი:
+
+```js
+console.log('დასაწყისი');
+
+wait(2000);
+
+console.log('დასასრული');
+
+function wait(ms) {
+  const start = Date.now();
+  let now = start;
+  while (now - start < ms) {
+    now = Date.now();
+  }
+}
+```
+
+არსებულ მაგალითში გვაქვს ფუნქცია `wait`, რომელიც ჩვენს კოდს სინქრონულად შეაყოვნებს გადაცემული მილიწამების მიხედვით. ჯერ კოდში დაილოგება **დასაწყისი** და 2 წამის შემდგომ დაილოგება **დასასრული**.
+
+ამრიგად სინქრონულ პროგრამირებაში კოდის ერთი ბლოკი სანამ არ დამთავრდება მანამდე არ გადაინაცვლებს შემდგომზე.
+
+ძირითადი მცნებები სინქრონული პროგრამირების:
+
+- **ბლოკზე დამოკიდებული**: ყოველი კოდის ბლოკი უცდის წინა ბლოკის დასრულებას. თუ რომელიმე კოდის ბლოკს სჭირდება დიდი დრო შესასრულებლად, მთლიანი კოდის გაშვება გადაიდება მანამ სანამ ის ბლოკი არ დასრულდება.
+- **პროგნოზირება**: სინქრონულ კოდში მთლიანი ნაკადი პროგნოზირებადია, რადგან ვიცით თუ რა კოდის შემდგომ რა უნდა გაეშვას.
+- **მარტივი შემოწმება**: რადგანაც კოდი ეშვება წრფივად (ზემოდან ქვემოთ), მისი შემოწმება (debug) საკმაოდ მარტივია.
+
+### უარყოფითი მხარეები სინქრონული პროგრამირების
+
+სინქრონული პროგრამირების დროს შესაძლებელია ხშირად წავაწყდეთ პერფორმანსის პრობლემებს, რომელიც გულისხმობს, გრძელი ოპერაციების სინქრონულად შესრულებას. ამ დროს შესაძლებელია აპლიკაცია გადავიდეს ურეაქციო მდგომარეობაში, რომელიც მომხარებლისთვის არის ძალიან ცუდი.
+
+### როდის უნდა გამოვიყენოთ სინქრონული პროგრამირება ?
+
+სინქრონული პროგრამირება გამოსადეგია მაშინ, როცა გვსურს მარტივი სკრიპტის გაშვება, სადაც არ არის ასინქრონული პროცესები გასაშვები. ამავდროულად კარგია კოდის ინიციალიზებისთვის, როცა გვსურს საწყისი მნიშვნელობების განსაზღვრა კონკრეტული state-სთვის.
+
+## რა არის ასინქრონული პროგრამირება
+
+ასინქრონული პროგრამირების დროს, შეგვიძლია სხვადასხვა პროცესები ისე გავუშვათ, რომ არ დავბლოკოთ მთავარი ნაკადი სინქრონული პროგრამირებისგან განსხვავებით. მსაგვსი მოქმედებები ხშირად არის სერვერიდან ინფორმაციის მოთხოვნა ან ჩაწერა, სხვადასხვა state-ების ამუშავება და ა.შ.
+
+ძირითადი ცნებები ასინქრონულ პროგრამირებაში:
+
+- **დაუბლოკავი / თავისუფალი**: კოდის გაშვება შესაძლებებლია სხვადასხვა თანმიმდევრობით, ისე რომ მთავარი ნაკადი არ იყოს დაკავებული. ხშირ შემთხვევაში მომხარებლის ინტერფეისთან მუშაობის დროს, ბევრი ფრაგმენეტები ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად უნდა გაეშვას. JavaScript არის ერთ-ნაკადიანი პროგრამული ენა, თუმცა მას მაინც შეუძლია პროცესების ცალ-ცალკე გაშვება.
+- **Callback** ფუნქციების არსებობა, რომელიც გაეშვება საჭირო დროს, როცა კონკრეტული პროცესი დაიწყება ან შესრულდება.
+- **Promise** ობიექტები, რომლებიც წარმოადგენს შესაძლო შესრულებას (ან ვერ შესრულებას) ასინქრონული ოპერაციის.
+- **Async/Await**: სინტაქსი, რომელიც საშუალებას გვაძლევს ასინქრონული პროცესები ჩავწეროთ სინქრონულად.
+
+ასინქრონული კოდის მაგალითი `callback` გამოყენებით:
+
+```js
+console.log('დასაწყისი');
+
+setTimeout(() => {
+  console.log('პროცესი შესრულდა');
+}, 2000);
+
+console.log('დასასრული');
+```
+
+ამ შემთხვევაში ჯერ დაილოგება `დასაწყისი` შემდგომ `დასასრული` და 2 წამის შემდგომ `პროცესი შესრულდა`. `setTimeout` არის ფუნქცია, რომელიც მასში გადაცემულ `callback` ფუნქციას გამოიძახებს მეორე პარამეტრის მიხედვით. [`setTimeout`](./doc/guides/javascript/canvas/basic-animations#დაგეგმილი_განახლებები) განვიხილეთ კანვასის სტატიაში.
+
+### დადებითი მხარეები ასინქრონული პროგრამირების დროს
+
+ასინქრონული პროგრამირების დროს, თქვენი კოდი მუშაობის სისწრაფე გაუმჯობესებულია, რადგან ბევრ ოპერაციას ამუშავებთ სინქრონულად, ისე რომ არ იბლოკება არცეთი. უკეთესი სამომხარებლო ინტერფეისი და სამუშაო გარემო.
+
+### როდის უნდა გამოვიყენოთ ასინქრონული პროგრამირება ?
+
+სერვერთან კავშირის დროს, ხშირ შემთხვევაში დაგვჭირდება ასინქრონული ოპერაციები ([`REST API` მოთხოვნები](./doc/guides/javascript/rest-api)). ასევე ფაილებთან მუშაობის დროს, დაგვიანებული ან განმეორებადი ოპერაციების დროს და სხვადასხვა ივენთების გაშვების დროს.
+
+## შეჯამება
+
+ხშირ შემთხვევაში ორივე მიდგომას გამოიყენებთ წერის დროს, მთავარია კარგად გვესმოდეს თუ რა დროს რომელი გვჭირდება. შემდგომი სტატიებში განხილული იქნება ის ხელსაწყოები, რომლებიც დაგვეხმარება ასინქრონული პროგრამირებისთვის:
+
+- [`Promise`](./doc/guides/javascript/async-programming/promise)
+- [`Async-Await`](./doc/guides/javascript/async-programming/async-await)
+- [`Try-Catch`](./doc/guides/javascript/async-programming/try-catch)
+- [შეჯამება](./doc/guides/javascript/async-programming/summary)